EU cho Ukraine vay 90 tỷ euro
Liên minh châu Âu đã đạt được thỏa thuận cho Ukraine vay 90 tỷ euro (tương đương 106 tỷ USD) trong hai năm tới. Khoản vay này sẽ được huy động từ nợ chung của khối và được đảm bảo bằng ngân sách EU. Ukraine sẽ chỉ hoàn trả số tiền này khi Nga bồi thường chiến phí. Các nhà lãnh đạo EU cũng cho biết họ sẽ tiếp tục thảo luận về việc sử dụng các tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ quốc gia đang bị bao vây này.
ByteDance ký thỏa thuận liên doanh TikTok tại Mỹ
Sau nhiều năm đàm phán, ByteDance, công ty mẹ của TikTok tại Trung Quốc, cuối cùng đã ký các thỏa thuận ràng buộc với ba nhà đầu tư lớn, dẫn đầu là Oracle, để thành lập một liên doanh vận hành ứng dụng mạng xã hội này tại Mỹ. Động thái này tuân thủ đạo luật lưỡng đảng được cựu tổng thống Mỹ Joe Biden ký vào năm 2024, yêu cầu ByteDance nhượng lại quyền kiểm soát TikTok tại Mỹ nếu không muốn đối mặt với lệnh cấm hoạt động.
Châu Âu hoãn thỏa thuận thương mại với Mercosur
Các nhà lãnh đạo châu Âu được cho là đã hoãn việc ký kết thỏa thuận thương mại tự do với Mercosur, khối thương mại Nam Mỹ, cho đến tháng 1 năm sau. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni đã thuyết phục nhà lãnh đạo Brazil Luiz Inácio Lula da Silva cho các lãnh đạo EU thêm thời gian để xoa dịu các nông dân lo ngại về hàng nhập khẩu giá rẻ. Trước đó, nhiều nông dân phản đối thỏa thuận đã đụng độ với cảnh sát gần Nghị viện Châu Âu tại Brussels.
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản tăng lãi suất lên mức cao nhất trong 30 năm
Ngân hàng Trung ương Nhật Bản đã nâng lãi suất ngắn hạn thêm 0,25 điểm phần trăm, lên mức “khoảng 0,75%”, mức cao nhất trong 30 năm qua. Quyết định này được đưa ra sau khi dữ liệu chính thức cho thấy giá tiêu dùng (không bao gồm thực phẩm tươi sống) đã tăng 3% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm trước, vượt mục tiêu 2% của ngân hàng trung ương trong tháng thứ 44 liên tiếp. Giá cả leo thang, do đồng yên tương đối yếu và sự phụ thuộc vào nhập khẩu, đang dần thay đổi bộ mặt của Nhật Bản, một quốc gia đã phải vật lộn với giảm phát suốt hàng thập kỷ.
Lạm phát Mỹ thấp hơn dự kiến trong tháng 11
Tỷ lệ lạm phát hàng năm của Mỹ thấp hơn dự kiến trong tháng 11, chỉ ở mức 2,7%, trong khi các nhà kinh tế trước đó dự báo khoảng 3%. Tỷ lệ lạm phát lõi (loại trừ giá năng lượng và thực phẩm biến động) là 2,6%, mức thấp nhất kể từ năm 2021. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng những con số này có thể đã bị ảnh hưởng do việc chính phủ đóng cửa từ ngày 01/10 đến ngày 12/11, gây gián đoạn quá trình thu thập dữ liệu.
Trung Quốc yêu cầu Mỹ ngừng bán vũ khí cho Đài Loan
Chính phủ Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ “ngừng ngay lập tức” việc trang bị vũ khí cho Đài Loan sau khi chính quyền Trump thông báo phê duyệt bán 11,1 tỷ USD vũ khí cho hòn đảo này. Gói vũ khí mới bao gồm tên lửa, máy bay không người lái và hệ thống pháo binh, cũng như Hệ thống Pháo phản lực Cơ động Cao (HIMARS), với tổng trị giá khoảng 4 tỷ USD. Một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo rằng việc sử dụng Đài Loan “để kìm hãm Trung Quốc sẽ thất bại hoàn toàn.”
Chính quyền Trump đề xuất quy định hạn chế chăm sóc y tế cho thanh thiếu niên chuyển giới
Chính quyền Trump vừa đề xuất các quy định mới khiến thanh thiếu niên chuyển giới gần như không thể tiếp cận các dịch vụ chăm sóc liên quan đến giới tính. Bộ Y tế Mỹ đe dọa cắt ngân sách liên bang cho các bệnh viện tham gia Medicaid và Medicare (các chương trình bảo hiểm y tế của chính phủ) nếu họ cung cấp thuốc ngăn chặn dậy thì, liệu pháp hormone hoặc phẫu thuật cho trẻ vị thành niên. Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ đã lên án đây là “một tiền lệ nguy hiểm.”
TIÊU ĐIỂM
Nền hòa bình mong manh ở Trung Đông
Sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 07/10/2023, bạo lực nhanh chóng lan rộng khắp Trung Đông. Israel đã tiến hành một cuộc chiến tàn khốc chống lại Hamas ở Gaza, đồng thời tấn công các lực lượng ủy nhiệm của Iran ở Lebanon, Syria và Yemen, thậm chí giao chiến bằng tên lửa và máy bay không người lái với chính Iran.
Năm nay, cuộc chiến leo thang đến một cấp độ mới. Tháng 6, Israel phát động các cuộc không kích vào Iran nhằm làm suy yếu chế độ và chương trình vũ khí hạt nhân của nước này. Mỹ cũng tham gia cuộc chiến, ném bom các địa điểm hạt nhân được bảo vệ nghiêm ngặt nhất của Iran. Sau đợt tấn công, Donald Trump sớm áp đặt một lệnh ngừng bắn, rồi chuyển sự tập trung sang Gaza. Tháng 10, ông đã dàn xếp một thỏa thuận đình chiến giữa Israel và Hamas.
Trung Đông đã thay đổi, nhưng nhiều yếu tố vẫn còn nguyên vẹn. Hamas, dù suy yếu, vẫn là một thế lực có ảnh hưởng. Lệnh ngừng bắn ở Gaza có vẻ mong manh. Các giáo sĩ vẫn nắm quyền ở Iran. Trong khi đó, Israel, lo sợ Iran có thể hồi sinh chương trình hạt nhân, có thể phát động một cuộc chiến thứ hai để lật đổ chế độ này. Khu vực đang chuẩn bị tinh thần cho một năm đầy bất ổn nữa.
Thảm sát hoành hành ở Sudan
Sudan đã chìm trong cuộc nội chiến tàn khốc kể từ tháng 04/2023. Tháng 3 năm nay, tưởng chừng đã có một bước ngoặt khi Lực lượng Vũ trang Sudan (SAF) chiếm lại thủ đô Khartoum từ tay Lực lượng Hỗ trợ Nhanh (RSF), nhóm bán quân sự đã giao tranh với họ để giành quyền kiểm soát đất nước. Chiến thắng này thắp lên hy vọng rằng SAF có thể giáng cho RSF một đòn quyết định.
Nhưng RSF đã đáp trả mạnh mẽ. Vào tháng 5, họ lần đầu tiên sử dụng máy bay không người lái để tấn công Cảng Sudan, căn cứ chính của SAF. Sang tháng 10, họ chiếm El-Fasher, thủ phủ của vùng Darfur phía tây, sau 18 tháng vây hãm. Các chiến binh RSF đã gây ra một cuộc thảm sát đẫm máu trong thành phố. Cho đến nay, các cuộc đàm phán hòa bình vẫn thất bại. Donald Trump, người khao khát giải Nobel hòa bình, có thể sẽ cố gắng thúc ép một thỏa thuận đình chiến chóng vánh nhưng tạm bợ vào năm tới. Tuy nhiên, cả SAF và RSF đều có động lực để tiếp tục chiến đấu, và tình trạng vô chính phủ ở Sudan nhiều khả năng sẽ tiếp diễn.
Cuộc chiến chống ma túy dữ dội của Mỹ
Trong nhiều năm, các căn cứ của Mỹ ở vùng Caribe thường rất yên tĩnh. Thế rồi, chúng bất ngờ hoạt động nhộn nhịp. Mùa hè này, Donald Trump đã ra lệnh điều tàu hải quân, máy bay chiến đấu và máy bay không người lái đến khu vực. Đến tháng 11, tàu USS Gerald R. Ford, tàu sân bay lớn nhất thế giới, đã đến nơi. Hạm đội Mỹ hiện tập trung tại vùng Caribe là hạm đội lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba năm 1962.
Một lý do cho việc tăng cường lực lượng là chiến dịch ném bom của Trump nhắm vào các tàu bị nghi ngờ buôn lậu ma túy từ Colombia và Venezuela. Kể từ tháng 9, lực lượng vũ trang Mỹ đã tiêu diệt ít nhất 80 người ở vùng Caribe và Đông Thái Bình Dương. Các nhà lập pháp Mỹ từ cả hai đảng cảnh báo rằng các cuộc tấn công như vậy có thể là bất hợp pháp, nhưng Nhà Trắng phủ nhận cáo buộc. Việc triển khai này cũng nhằm gây áp lực lên Nicolás Maduro, nhà độc tài Venezuela, người mà chính quyền Trump tuyên bố (với rất ít bằng chứng) là một trùm ma túy. Mỹ được cho là đang tìm kiếm một thỏa thuận để Maduro rời ghế quyền lực. Nếu ông không làm vậy, Trump đã từ chối loại trừ khả năng tấn công vào chính Venezuela.
Thế bế tắc đau đớn của Ukraine
Donald Trump đã làm đảo lộn chương trình ngoại giao xoay quanh cuộc chiến ở Ukraine. Tổng thống Mỹ nhiều lần cố gắng ép Ukraine đồng ý một thỏa thuận hòa bình với Nga. Ở hầu hết mọi giai đoạn, ông đều gây áp lực lên Ukraine, thay vì kẻ xâm lược. Hồi tháng 2, ông công khai mắng mỏ Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky; sang tháng 8, ông mời Vladimir Putin, lãnh đạo Nga, tới một hội nghị thượng đỉnh ở Alaska. Đặc phái viên của Trump, Steve Witkoff, cũng tổ chức nhiều cuộc đàm phán với các quan chức Nga kể từ đầu năm.
Những nỗ lực này đã dẫn đến một số kế hoạch hòa bình. Nhưng bất παρά các hoạt động sôi nổi, các cuộc đàm phán vẫn rơi vào bế tắc. Với việc các nước châu Âu đang tự chi trả các hóa đơn, Ukraine hiện có khả năng chống lại những trò tống tiền kiểu Trump và bảo vệ lợi ích của mình trong các cuộc đàm phán. Các yêu cầu của Nga vẫn tương đương với việc Ukraine đầu hàng, điều mà Ukraine rõ ràng sẽ không chấp nhận. Trên chiến trường, cuộc chiến đang lâm vào ngõ cụt. Putin hy vọng rằng Ukraine cuối cùng sẽ bỏ cuộc. Nhưng điều đó khó xảy ra. Năm tới, cuộc chiến tiêu hao của Nga có lẽ sẽ còn kéo dài dai dẳng.