Các Doanh nghiệp xã hội gốc Việt đang tạo ra tác động tích cực

• Tên cộng đồng hoặc khu vực: Cộng đồng Doanh nghiệp xã hội Việt Nam
• Vị trí địa lý chính: Việt Nam, tập trung tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh
• Quy mô dân số hoặc số lượng thành viên ước tính: Ước tính hàng ngàn tổ chức hoạt động theo mô hình doanh nghiệp xã hội, với khoảng vài trăm doanh nghiệp đăng ký chính thức theo Luật Doanh nghiệp.
• Tổ chức, nhóm, trung tâm quan trọng: Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (CSIP), Dịch vụ Doanh nghiệp Xã hội (SBS), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, British Council Vietnam, VIETNAM SOCIAL INNOVATION NETWORK (VSIN).
• Sự kiện, lễ hội, chương trình nổi bật: Ngày hội Doanh nghiệp xã hội (Social Enterprise Day), Diễn đàn Doanh nghiệp xã hội, các cuộc thi và chương trình ươm tạo khởi nghiệp xã hội (ví dụ: Cuộc thi Khởi nghiệp Xã hội của British Council).
• Gương mặt, nhân vật tiêu biểu: Bà Phạm Kiều Oanh (CSIP), Ông Jimmy Pham (KOTO), Ông Trần Trọng Đại (Nhà Chống Lũ), Bà Huỳnh Văn Sơn (HopeBox).
• Trang web, mạng xã hội hoặc kênh thông tin chính: csip.vn, socialbusiness.vn, các trang của British Council Vietnam.
• Điểm nổi bật, đặc trưng hấp dẫn của cộng đồng: Tập trung giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường bằng mô hình kinh doanh bền vững; tinh thần đổi mới sáng tạo; mạng lưới hỗ trợ đa dạng từ chính phủ, tổ chức quốc tế và tư nhân; đóng góp tích cực vào phát triển bền vững.

Các Doanh nghiệp xã hội gốc Việt đang tạo ra tác động tích cực và ngày càng khẳng định được vai trò quan trọng trong việc giải quyết các thách thức xã hội tại Việt Nam. Không đơn thuần chạy theo lợi nhuận, mô hình Doanh nghiệp xã hội là sự kết hợp hài hòa giữa tư duy kinh doanh nhạy bén và sứ mệnh phụng sự cộng đồng, mở ra một hướng đi mới cho sự phát triển bền vững.

Định nghĩa Doanh nghiệp xã hội và vai trò trong xã hội hiện đại

Khái niệm cốt lõi của Doanh nghiệp xã hội

Doanh nghiệp xã hội là một tổ chức hoạt động kinh doanh có mục tiêu chính là giải quyết các vấn đề xã hội hoặc môi trường. Khác với doanh nghiệp truyền thống, lợi nhuận tạo ra từ hoạt động kinh doanh không phải là mục tiêu cuối cùng mà là công cụ để tái đầu tư, mở rộng quy mô và gia tăng tác động tích cực lên cộng đồng. Mục tiêu xã hội được đặt lên hàng đầu và là kim chỉ nam cho mọi chiến lược và quyết định kinh doanh.

Sự khác biệt với kinh doanh truyền thống và tổ chức từ thiện

Nếu doanh nghiệp thương mại thuần túy tập trung tối đa hóa lợi nhuận cho cổ đông, còn các tổ chức phi lợi nhuận hay từ thiện phụ thuộc phần lớn vào nguồn tài trợ bên ngoài, thì Doanh nghiệp xã hội đứng ở giữa. Họ tự tạo ra nguồn thu bền vững thông qua việc cung cấp sản phẩm, dịch vụ ra thị trường, từ đó chủ động về mặt tài chính để theo đuổi sứ mệnh xã hội mà không bị phụ thuộc vào các khoản quyên góp.

Sự trỗi dậy của làn sóng Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam

Bối cảnh kinh tế xã hội thúc đẩy sự phát triển

Cùng với sự phát triển kinh tế nhanh chóng, Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức như bất bình đẳng, ô nhiễm môi trường, và các vấn đề liên quan đến nhóm người yếu thế. Chính bối cảnh này đã tạo ra một mảnh đất màu mỡ cho các Doanh nghiệp xã hội ra đời, mang đến những giải pháp sáng tạo và bền vững để giải quyết các vấn đề mà nhà nước hay các tổ chức truyền thống chưa thể bao phủ hết.

Vai trò của thế hệ doanh nhân trẻ và tư duy mới

Thế hệ trẻ Việt Nam ngày nay, đặc biệt là thế hệ Y và Z, có nhận thức xã hội cao và mong muốn công việc của mình không chỉ mang lại thu nhập mà còn tạo ra giá trị ý nghĩa. Họ năng động, sáng tạo, tiếp cận nhanh với các mô hình kinh doanh tiên tiến trên thế giới và sẵn sàng dấn thân vào con đường khởi nghiệp xã hội, biến những trăn trở về cộng đồng thành những dự án kinh doanh khả thi và đầy nhân văn.

Những câu chuyện truyền cảm hứng từ các Doanh nghiệp xã hội tiêu biểu

KOTO và sứ mệnh thay đổi cuộc đời thanh thiếu niên có hoàn cảnh khó khăn

KOTO, viết tắt của Know One, Teach One, là một trong những Doanh nghiệp xã hội tiên phong và thành công nhất tại Việt Nam. Được sáng lập bởi ông Jimmy Phạm, KOTO cung cấp một chương trình đào tạo toàn diện kéo dài 24 tháng về ngành nhà hàng khách sạn cho thanh thiếu niên đường phố và có hoàn cảnh đặc biệt. Mô hình kinh doanh bao gồm chuỗi nhà hàng KOTO, nơi các học viên được thực hành tay nghề và cũng là nguồn thu chính để duy trì hoạt động của tổ chức. Hàng ngàn cuộc đời đã được thay đổi nhờ KOTO, từ những đứa trẻ không nơi nương tựa trở thành những chuyên gia lành nghề trong ngành dịch vụ.

Tòhe và hành trình chắp cánh sáng tạo cho trẻ em thiệt thòi

Tòhe là một Doanh nghiệp xã hội độc đáo hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo. Họ tổ chức các sân chơi nghệ thuật miễn phí cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt như trẻ tự kỷ, trẻ em dân tộc thiểu số. Những bức tranh đầy màu sắc và trí tưởng tượng của các em sau đó được chọn lọc, thiết kế lại và in trên các sản phẩm thời trang, đồ gia dụng như túi xách, ví, bình nước. Một phần lợi nhuận từ việc bán sản phẩm được trả lại cho chính các em tác giả nhí, giúp các em có thêm thu nhập và sự tự tin, đồng thời tài trợ cho các lớp học nghệ thuật tiếp theo.

Các mô hình tiêu biểu khác

Bên cạnh KOTO và Tòhe, Việt Nam còn chứng kiến sự ra đời của nhiều Doanh nghiệp xã hội ấn tượng khác. Có thể kể đến Imagtor, công ty chuyên cung cấp dịch vụ chỉnh sửa ảnh và video cho thị trường quốc tế với đội ngũ nhân sự phần lớn là người khuyết tật. Hay Vụn Art, hợp tác xã của người khuyết tật chuyên tạo ra những bức tranh ghép vải độc đáo từ các mảnh vải vụn, vừa bảo vệ môi trường vừa tạo ra sinh kế bền vững.

Thách thức và cơ hội trên con đường phát triển

Thách thức trong việc cân bằng lợi nhuận và tác động xã hội

Đây là bài toán khó nhất đối với bất kỳ Doanh nghiệp xã hội nào. Việc quá tập trung vào mục tiêu xã hội có thể làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh và ngược lại. Người lãnh đạo phải liên tục tìm kiếm sự cân bằng, đảm bảo doanh nghiệp có đủ lợi nhuận để tồn tại và phát triển, trong khi vẫn giữ vững được sứ mệnh cốt lõi đã đề ra.

Khung pháp lý và nguồn vốn

Dù đã có những bước tiến, khung pháp lý cho Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam vẫn còn chưa hoàn thiện, gây khó khăn trong việc đăng ký và hoạt động. Bên cạnh đó, việc tiếp cận các nguồn vốn đầu tư, đặc biệt là các quỹ đầu tư tác động, vẫn còn hạn chế so với các mô hình kinh doanh truyền thống.

Cơ hội từ sự ủng hộ của cộng đồng

Người tiêu dùng Việt Nam ngày càng có ý thức hơn trong việc lựa chọn sản phẩm. Họ sẵn sàng ủng hộ các thương hiệu có câu chuyện nhân văn và đóng góp tích cực cho xã hội. Đây chính là cơ hội lớn để các Doanh nghiệp xã hội xây dựng lòng tin và có được một tệp khách hàng trung thành, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Tương lai và xu hướng phát triển của Doanh nghiệp xã hội Việt

Hướng tới sự phát triển bền vững và có trách nhiệm

Xu hướng phát triển của các Doanh nghiệp xã hội trong tương lai sẽ không chỉ dừng lại ở việc giải quyết một vấn đề đơn lẻ mà còn hướng đến việc tạo ra một hệ sinh thái kinh doanh bền vững, có trách nhiệm. Các mô hình kinh doanh tuần hoàn, kinh tế chia sẻ và chuỗi cung ứng công bằng sẽ ngày càng được chú trọng, tạo ra tác động sâu rộng hơn.

Tích hợp công nghệ và đổi mới sáng tạo

Công nghệ số mở ra vô vàn cơ hội để các Doanh nghiệp xã hội mở rộng quy mô và tối ưu hóa hoạt động. Từ việc sử dụng nền tảng thương mại điện tử để tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, đến việc áp dụng công nghệ trong giáo dục và y tế để phục vụ các cộng đồng yếu thế, sự kết hợp giữa sứ mệnh xã hội và đổi mới công nghệ sẽ là chìa khóa cho sự thành công trong tương lai.

Hành trình của các Doanh nghiệp xã hội tại Việt Nam vẫn còn ở những chặng đường đầu với không ít chông gai. Tuy nhiên, với ngọn lửa đam mê, sự sáng tạo và cam kết không ngừng nghỉ của những nhà sáng lập, họ đang thắp lên niềm hy vọng về một tương lai nơi sự phát triển kinh tế đi đôi với lòng nhân ái và sự công bằng. Họ không chỉ xây dựng doanh nghiệp, mà còn đang kiến tạo một xã hội tốt đẹp hơn, chứng minh rằng kinh doanh và phụng sự hoàn toàn có thể song hành.