Viết Về Nước Mỹ 2025: Tri Ân Đất Nước, Cảm Ơn Người Đọc, Người Viết

Santa Ana – Không phải ngẫu nhiên mà Giải Thưởng Viết Về Nước Mỹ (VVNM) năm nay được tổ chức vào một thời điểm đặc biệt, ngày 30 tháng 11, đúng vào cuối tuần của mùa lễ Tạ Ơn. Thông điệp chính của năm là lời tri ân cảm ơn đời, cảm ơn người, cảm ơn người đọc, người viết, thân chủ, thân hữu, và cảm ơn nước Mỹ đã cưu mang, nuôi dưỡng một cộng đồng người Việt lớn mạnh, đánh dấu nửa thế kỷ lịch sử của người Việt trên đất Mỹ.

Trong khuôn viên trang nhã của Bowers Museum, trước lối vào là bức tranh tượng nữ thần tự do với hàng chữ Viết Về Nước Mỹ 2025 do kiến trúc sư Hùng Lê vẽ tặng riêng cho buổi trao giải. Dàn thiện nguyện viên áo dài xanh đã hướng dẫn tác giả và khách mời vào phòng tiếp tân của bảo tàng. Tại đây, khách tham dự không khỏi trầm trồ trước khung cảnh vừa trang nhã, vừa trang trọng, đậm sắc thái văn hóa Mỹ-Việt, với từng chi tiết được ban tổ chức chăm chút kỹ lưỡng. Đặc biệt nhất vẫn là phần ẩm thực với các món ăn truyền thống Việt “độc nhất vô nhị” chỉ có tại “quán chị Hằng Việt Báo”.

Đối với các giám khảo và tác giả Viết Về Nước Mỹ “cũ” và “mới” bay về Little Sài Gòn từ khắp bốn phương trời, buổi lễ phát giải là một ngày hội mang nhiều ý nghĩa. Một tác giả ví như ngày hội ‘các ngưu lang chức nữ’ bay về đoàn tụ, tác giả Phước An Thy gọi đây là ngày chia sẻ ký ức, tác giả Phú Võ cho rằng đây là một ngày đong đầy tình thân, tình người với niềm tự hào được hòa mình vào cộng đồng văn chương Việt tại Hoa Kỳ. Với nhiều vị dân cử đại diện cộng đồng gốc Việt cũng như những khuôn mặt thân hữu, thân chủ luôn hỗ trợ giải thưởng từ nhiều năm qua, ngày trao giải Viết Về Nước Mỹ là một phần sinh hoạt không thể thiếu trong những chương trình văn hóa nổi bật của thủ phủ Little Sài Gòn. Sự có mặt đông đủ của các máy quay phim và phóng viên từ các đài truyền hình, truyền thanh và báo chí đã minh chứng cho điều này.

VVNM 2025 đánh dấu cột mốc 25 năm thành lập giải thưởng văn học lâu đời nhất của người Việt hải ngoại, lồng trong lịch sử 50 năm người Việt tị nạn. Trong hơn 14.600 trang sách là những câu chuyện của đủ loại ký ức, cảm xúc, có đủ cay, đắng, ngọt, bùi. Có những mất mát, chia xa, có những đoàn viên, thành tựu. Ngay khi bắt đầu chương trình phát giải, MC Thụy Trinh và Nguyễn Hoàng Dũng đã nhắc đến sự ra đi của người anh cả trong gia đình Việt Báo, Thân Nguyễn, nhà tài trợ lâu năm và cũng là người cố vấn hậu trường của nhiều lễ trao giải những năm trước đây. Ban tổ chức năm nay vẫn nhắc nhở nhau làm theo lời ông dặn: “phải sắp xếp thế nào để các tác giả cảm thấy họ được trân trọng, hãy nhớ rằng các tác giả mới là nhân vật chính.”

Sau bài hợp ca mở màn hùng hồn, nữ nghệ sĩ Kiều Chinh, người luôn luôn nói lời khai mạc trong những buổi lễ phát giải VVNM, đã nhắc đến ông và nhà văn Giao Chỉ Vũ Văn Lộc vừa ra đi. Ông Giao Chỉ Vũ Văn Lộc nguyên là giám khảo Viết Về Nước Mỹ năm đầu tiên, người từng trao giải cho tác giả chủ khảo đương nhiệm Trương Ngọc Bảo Xuân. Kiều Chinh cũng không quên nhắc đến hai người bạn Nhã Ca, Trần Dạ Từ là những người sáng lập giải thưởng, hiện đang ở xa, vì lý do sức khỏe năm nay không thể về tham dự lễ trao giải. Nhiều người trong ban tổ chức VVNM năm đầu tiên nay đã không còn. Nhưng nhìn chủ nhiệm Hòa Bình cùng dàn tiếp tân áo dài xanh đông đủ của ban tổ chức chăm chú làm việc, bà yên tâm nói “thật cảm động khi thấy thế hệ con cháu vẫn tiếp tục công việc của người đi trước.”

Đây là năm đầu tiên lễ trao giải thưởng VVNM được tổ chức tại Bowers Museum. Trong những năm gần đây, viện bảo tàng này đã là nơi tổ chức của nhiều sự kiện lịch sử, văn hóa của cộng đồng gốc Việt: Viet Film Fest, Viet Book Fest của VAALA; triển lãm, hội thảo chủ đề 50 năm hành trình người Mỹ gốc Việt của Viện Bảo Tàng Di Sản Người Việt. Tiến Sĩ Sean O’Harrow, Chủ Tịch và CEO của Bowers Museum, nói với quan khách rằng mẹ ông là người Việt; gia đình ông từng sang tị nạn ở Anh trước khi sang định cư ở Mỹ. Ông cảm ơn Việt Báo đã thành lập và duy trì giải thưởng VVNM trong suốt 25 năm qua, để câu chuyện về người di dân gốc Việt vẫn tiếp tục được kể. Ông còn nói vui rằng vì Việt Báo và Bowers Museum có cùng mục tiêu lịch sử văn hóa, cho nên có thể đổi tên chung là Viet Bowers!

Ra Mắt Sách “Người Mỹ Và Tôi” của Trương Ngọc Bảo Xuân

VVNM 2025 có những gương mặt cũ, gương mặt mới; có những sự kiện truyền thống hằng năm và cả những điều mới thực hiện trong năm nay. Gương mặt rất cũ của VVNM là chị Trương Ngọc Bảo Xuân năm nay làm một sự kiện mới: Ra mắt tập truyện ngắn đầu tiên của mình là Người Mỹ Và Tôi. Trương Ngọc Bảo Xuân là một trong những tác giả đầu tiên nhận giải chung kết Viết Về Nước Mỹ với bài viết “32 Năm Người Mỹ Và Tôi”, kể chuyện 32 năm đời mình. Chuyện của một cô dâu Việt và một chàng trai Mỹ 17 tuổi, bắt mẹ ký tên cho đi lính trước tuổi, để sang tận bên kia trái đất nên duyên vợ chồng. Từ đó đến nay, chị tiếp tục viết, tiếp tục kể chuyện, gắn bó với giải thưởng trong suốt 25 năm qua. Từ năm 2017, chị trở thành chánh chủ khảo của giải thưởng Viết Về Nước Mỹ.

Cuốn sách Người Mỹ Và Tôi là tuyển tập các bài viết của chị Bảo Xuân từ trên 20 năm qua, lần đầu tiên được in thành sách do Việt Báo Foundation xuất bản. Trên trang bìa sau của sách, nhà văn Nhã Ca viết về tác giả Trương Ngọc Bảo Xuân _“… bà kể chuyện sống trên nước Mỹ, kể tự nhiên, dễ dàng, kể không màu mè, không e ngại, không làm dáng, vậy mà chan chứa chân tình, như giọng nói người miền Nam dào dạt lưu lượng, chuyển tải cả một cuộc đổi đời. Tôi rất yêu lối viết của Trương Ngọc Bảo Xuân…”_

Trong phần phát biểu, chị Bảo Xuân cảm ơn nhà văn Nhã Ca, nhà thơ Trần Dạ Từ, cảm ơn Việt Báo và giải thưởng VVNM đã tạo điều kiện để chị và nhiều người khác có cơ hội được kể chuyện về cuộc đời của mình. Như chị đã viết trong sách: _“…Hàng ngàn người. Có thể cả chục ngàn, trăm ngàn, rồi cả triệu không chừng. Những người Việt tan tác khắp nơi, chưa gặp, chưa quen… Lạ thay, khi không bỗng thấy nhau thân thiết. Thân tới mức mang cả chuyện nhà của mình ra kể cho nhau nghe. Toàn những chuyện khổ đau, oan ức, tang thương đã bao năm nuốt xuống. Giải Thưởng Việt BáoViết Về Nước Mỹ hàng ngày cho tôi cảm giác ấy. Khi viết, khi đọc, thấy thương người, thương mình. Thương tới muốn khóc…”_

Giải Phóng Sự Đặc Biệt Với “Homeless ở Đại Lộ Bolsa”

Một sự kiện mới nữa của VVNM 2025 là lần đầu tiên trao Giải Phóng Sự Viết Về Nước Mỹ, một giải thưởng để kỷ niệm 50 năm người Việt hải ngoại, dành cho tác giả kể những câu chuyện người thật việc thật đang xảy ra trong cộng đồng gốc Việt. Người vinh dự nhận giải thưởng đầu tiên này là tác giả Thắng Chu, tham gia Viết Về Nước Mỹ từ năm 2016, hiện là cư dân của Garden Grove. Ông cũng là mục sư Minister at Community of Agape Love Church, thường gặp gỡ, trò chuyện và giúp đỡ những người sa cơ thất thế. Sau 8 năm, ông trở lại VVNM với loạt bài nổi bật: “Homeless ở Đại Lộ Bolsa”, kể lại những câu chuyện, những mảnh đời của người Việt sa cơ sống bụi ở Bolsa. Phát biểu khi nhận giải thưởng, ông kể lại câu chuyện của một cặp tình nhân là những người vô gia cư. Ông mô tả họ là những người hiền lành, đáng thương hơn là đáng sợ. Họ là những người kém may mắn, nhưng biết yêu thương chân tình. Ông cũng ca ngợi sự giúp đỡ tận tình của cộng đồng người Việt phố Bolsa đối với người vô gia cư, là tấm gương sáng về tinh thần lá lành đùm lá rách, là truyền thống tốt đẹp của người Việt tự ngàn xưa.

Lời Tri Ân Từ Các Đại Diện Cộng Đồng

Khách mời cũng có người cũ, người mới. Cựu dân biểu Alan Lowenthal là một gương mặt quen thuộc của giải thưởng VVNM, người đã có công đưa bộ sách VVNM vào thư viện Quốc Hội Hoa Kỳ, để cho nhiều thế hệ sau này vẫn còn được đọc về lịch sử của cộng đồng người Việt ở Mỹ. Ông mong VVNM sẽ tiếp tục duy trì và phát triển thêm 25 năm nữa.

Một khuôn mặt mới được các tác giả mến phục là Dân biểu Derek Trần, người vừa mới trở thành đại diện dân cử tại Quốc Hội Liên Bang cho địa hạt 45 bao gồm khu vực Little Saigon vào đầu năm nay. Ông phát biểu chân tình:

“…Xin được nhắn gửi đến các tác giả góp mặt từ bao thế hệ để chia sẻ tấm chân tình trên các bài viết, chúng tôi trân trọng cảm ơn sự can đảm của quý vị. Can đảm không chỉ là vượt qua biến cố của lịch sử; can đảm còn là việc ngồi trước trang giấy trắng, đối diện với chính mình, lục lọi ký ức đau thương sâu đậm, và gửi tặng trải nghiệm đó đến tha nhân. Quý vị là những người gìn giữ ký ức tập thể và là những người dẫn đường cho tương lai văn hóa Việt tại Hoa Kỳ.

Với Việt Báo: Xin trân trọng cảm ơn tầm nhìn, tâm huyết, và sự duy trì bền bỉ giải thưởng này suốt một phần tư thế kỷ. Khi hướng đến 25 năm tới, chúng ta hãy tiếp tục khích lệ thế hệ kế tiếp—những blogger, thi sĩ, tiểu thuyết gia, nhà phê bình, nhà văn trẻ—để họ tìm thấy tiếng nói của chính mình và kể lại sự thật của họ, dù đó là thử thách hay niềm vui. Bởi văn chương không phải là một thứ xa xỉ; đó là sự cần thiết. Đó là cách chúng ta chữa lành, cách chúng ta ghi nhớ, và là cách chúng ta tìm thấy nơi chốn của riêng mình một cách trọn vẹn…”

Khách mời thuộc nhiều thế hệ. Giáo sư Trần Huy Bích, tuổi đã ngoài 90, là bậc trưởng thượng trong lĩnh vực giáo dục. Ông kể lại kỷ niệm di cư vào Nam năm 1954 năm 18 tuổi cùng với nhà thơ Trần Dạ Từ lúc đó mới 14 tuổi. Có thể tinh thần dấn thân này đã thôi thúc nhà thơ thành lập giải thưởng VVNM cách đây một phần tư thế kỷ?

Khách dự trẻ nhất có lẽ là Julie Tomanpos, đại diện cho nhà tài trợ Wells Fargo phát giải thưởng. Nhưng thực ra cô đã có mặt tại giải thưởng VVNM từ lâu rồi, khi còn tham gia giải thưởng Bé Viết Văn Việt thuở còn đi học. Cô kể lại nhờ tham gia các sinh hoạt của gia đình Việt Báo, cô có cơ hội tìm được công việc trong lĩnh vực chính trị cộng đồng, rồi tiếp tục thăng tiến nghề nghiệp cho đến ngày hôm nay. Tammy Trần cũng là một gương mặt thế hệ thứ hai gắn bó với VVNM trong suốt hơn 20 năm qua, từ khi cô còn là chánh văn phòng dân biểu Lou Correa. Hiện nay, cô là Principal Manager tại Southern California Edison, là bà mẹ của hai cậu con trai học chương trình Việt ngữ ở trường DeMille thuộc học khu Westminster. Cô mong rằng các con sẽ đủ giỏi tiếng Việt để đọc và viết cho VVNM trong tương lai.

Chương Trình Văn Nghệ Đặc Sắc

Xen kẽ giữa các phần phát giải thưởng vẫn là các tiết mục văn nghệ đặc sắc với bài hợp ca liên khúc Mẹ Trùng Dương, Mẹ Việt Nam Ơi và Việt Nam Việt Nam mở màn, như nhắc lại tầm quan trọng của lịch sử, của công việc bảo tồn văn hóa ngôn ngữ Việt và gìn giữ ký ức, nhắc chúng ta nhớ mình là ai, từ đâu tới, và vì sao có mặt nơi này. Sự trở lại của ca sĩ Thương Linh với hai nhạc phẩm của nhạc sĩ Trần Dạ Từ cũng khiến mọi người nhớ đến người sáng lập giải thưởng mà các tác giả luôn dành cho ông tiếng gọi yêu thương “chú Từ”. Ông là người trong suốt 20 năm chăm chỉ đọc hàng chục ngàn bài VVNM, nâng đỡ và khuyến khích hàng ngàn ngòi bút. Có lẽ tác giả cựu Á Hậu Đoàn Thị thì thích nhất khi hai giọng hát mới là Nathan Đặng (Quý Nhơn) và Chương Nguyễn cất lên với bài Mùa Thu Paris, nhẹ nhàng mà thơ mộng.

Các Giải Thưởng Được Trao

Cũng như hằng năm, VVNM 2025 có 7 giải thưởng Đặc Biệt, 7 giải thưởng Danh Dự, 1 giải Vinh Danh Tác Giả, 1 giải Vinh Danh Tác Phẩm, và giải Vinh Danh Tác Giả Tác Phẩm.

7 giải Đặc Biệt năm 2025 được trao cho các tác giả Huỳnh Thanh Tú, Sỏi Ngọc, Việt An, Nguyễn Mộng Giang, Nhị Độ Hoàng Mai, Chính Vũ, và Phước An Thy. Sau khi tham dự buổi lễ phát giải, tác giả Phước An Thy đã nêu cảm xúc: “không khí buổi phát giải hôm nay vừa trang trọng vừa thân quen, như thể mỗi người đến đây mang theo một phần ký ức của chính mình”. Cũng theo ông: “Viết Về Nước Mỹ chưa bao giờ chỉ là một cuộc thi văn chương. Nó giống như một hành trình văn hóa rộng mở, nơi cộng đồng tự nhìn lại và tự viết nên lịch sử của mình bằng trải nghiệm thật, bằng tiếng Việt gìn giữ qua từng câu chữ.”

7 giải Danh Dự năm 2025 thuộc về các tác giả Duy Nhân, Lại Thị Mơ, Lê Đức Luận, Trương Ngọc Anh, Triều Phong, Hoàng Đình Minh Long, Võ Phú, về từ khắp nơi như Virginia, Chicago, Houston, Ohio… Đọc bài của các tác giả thắng giải danh dự năm nay, giám khảo sáng lập Nhã Ca đã không khỏi chép miệng: “Các bài viết năm nay đều đặc sắc, mỗi tác giả mỗi bài viết đều xứng đáng vào giải chung kết.” Theo giám khảo Phạm Quyến, đây chính là vấn đề nhức đầu, bởi các bài viết đều ngang ngửa một chín một mười, mà chỉ được chọn ra ba đến bốn giải chung kết.

Trước khi bước vào ba giải chính trong năm, giọng ca huyền thoại Khánh Ly được mời lên sân khấu. Khán giả ngỡ rằng sẽ lại được nghe chị hát như những năm trước. Nhưng không, chị dí dỏm nói rằng không muốn làm mất thì giờ của khán giả, chỉ xin cảm ơn những người đã bền bỉ đứng sau giải thưởng VVNM để làm những điều tốt đẹp cho bao thế hệ. Cần phải có một cái tâm và một tầm nhìn để thực hiện sứ mệnh văn hóa này. Chị nói rằng nếu có một giải thưởng dành cho người đứng mũi chịu sào làm những công việc cổ súy văn hóa nghệ thuật hỗ trợ văn nghệ sĩ thì chị xin đề cử Hòa Bình, người luôn đứng “đằng sau hậu trường”. Rồi chị đọc cho khán giả nghe trích đoạn từ ba câu chuyện đoạt giải chung kết VVNM năm 2025 của các tác giả Biển Cát, Kim Loan, Minh Thúy Thành Nội.

Giải Vinh Danh Tác Giả (được gọi đùa là Á Hậu 1) năm nay thuộc về tác giả Biển Cát, với hai bài “Ba Mươi Tết” và “Mùa Giáng Sinh Về”. Tác giả tên thật là Trần Hương Thủy, hiện sống tại South Carolina. Bà tham dự VVNM lần đầu vào tháng Sáu năm 2022. Với văn phong đẹp nhẹ nhàng, các bài viết của tác giả là những câu chuyện đời sống và tình người cảm động. “Mùa Giáng Sinh Về” và “Ba Mươi Tết” là một trong những bài viết có số lượng độc giả cao nhất. Khi MC Thụy Trinh đưa micro mời phát biểu cảm tưởng, bà vừa xúc động vừa “run” nói lời tri ân đến người đọc, người tổ chức giải thưởng.

Giải Vinh Danh Tác Phẩm (Á Hậu 2) thuộc về tác giả Kim Loan, đến từ Canada, với hai bài “Ngàn Lời Tạ Ơn” và “Từ Tháng Tư Đen Đến Mỹ Quốc”. Tác giả tên thật là Nguyễn Thị Kim Loan, là cô giáo tiểu học khi còn ở Việt Nam. Vượt biên và sống ở trại tỵ nạn Thái Lan từ 1989-1993, định cư tại Canada từ 1994 đến nay. Cô đã nhận giải đặc biệt VVNM 2021, giải vinh danh tác giả VVNM 2023. Với “Ngàn Lời Tạ Ơn”, tác giả kể về hành trình vượt biên, định cư, rồi chiến thắng bệnh ung thư máu của một người phụ nữ Việt sống trên đất Mỹ. Bài viết như một lời tri ân cho đời, cho người, và cho nước Mỹ. Trong lời phát biểu khi lãnh giải, tác giả đã nói lời cảm ơn đến nhà văn, nhà thơ Nhã Ca-Trần Dạ Từ đã đặt nền tảng cho một giải thưởng văn học độc nhất vô nhị, nơi người đọc, người viết kể và đọc bài của nhau với tinh thần tri ân. Cô cũng không quên cảm ơn gia đình, cảm ơn nước Mỹ, và cảm ơn Thiên Chúa.

Và cuối cùng, giải khôi nguyên Vinh Danh Tác Giả Tác Phẩm 2025 được trao cho tác giả Minh Thúy Thành Nội, với hai bài “Màn Sương Đêm” và “Lời Ba Muốn Nói”, trong không khí trang trọng, các giám khảo cùng lên sân khấu đón bà. Tác giả tên thật là Nguyễn Thị Minh Thúy, qua Mỹ năm 1985, hiện là cư dân thành phố Hayward Bắc Cali. Bà bắt đầu tham gia VVNM từ năm 2018, đã nhận giải đặc biệt năm 2019, giải vinh danh tác phẩm năm 2023. Bài “Màn Sương Đêm” với văn phong buồn mà an nhiên, là một hồi ký của người đàn bà hiếm muộn tìm an ủi trong cô tịch. Sau những năm chạy chữa vô vọng, niềm khao khát làm mẹ hóa thành đam mê viết lách và niềm tin Phật Pháp. Câu chuyện như lời triết lý dịu dàng về mất mát, nhẫn nại và ơn đời giữa màn sương của tuổi già. Trong cơn xúc động, bà đã phát biểu cảm tưởng bằng cách ngâm một bài thơ của chính mình mang tựa đề Ân Tình Nước Mỹ, với giọng Huế rặc đúng chất “Thành Nội”:

Ai đã cưu mang bạn với mình
Viết về nước Mỹ khó làm thinh
Ra đi vượt biển đùa không sắc
Trốn thoát chui thuyền nếm tử sinh
Ấm dạ niềm tin bừng nắm sớm
Yên lòng cuộc sống rạng bình minh
Trải lên Việt Báo từng trang chữ
Kể xứ Cờ Hoa đậm nghĩa tình

Buổi lễ trao giải kết thúc vào lúc chiều chạng vạng tối của một ngày cuối tháng 11. Nhiều người tham dự vẫn đứng sắp hàng mua quyển sách Viết Về Nước Mỹ 2025 mới ra lò, sách dày 660 trang, với 48 tác giả tiêu biểu trong năm. Nhìn qua bàn sách Người Mỹ và Tôi của chủ khảo Trương Ngọc Bảo Xuân thì sách đã bán hết sạch. Người viết, người đọc nán lại hàn huyên trò chuyện, lưu luyến hẹn nhau kỳ phát giải lần tới. Chiều đông se lạnh như ấm lại với tình người, với những tấm lòng tri ân.